కుర్వ న్నే వేహ కర్మాణి, జిజీవిషే చ్ఛతం సమా:

కుర్వ న్నే వేహ కర్మాణి, జిజీవిషే చ్ఛతం సమా: ఏవం త్వయి నాన్యథేతో2స్తి, న కర్మ లిప్యతే నరే . కం. ధరఁ గర్మలు చేయుచునే నిరతము నూరేండ్లు బ్రతుక నెంచఁగ వలయున్ మఱొకగతి లేదు నీ కిఁక నరసి యిటులు చేయఁ గర్మ లంటవు నరునిన్. 2 కర్మలు - అగ్నిహోత్రాది కర్మలని పూర్వులు, స్వస్వభావోచిత కర్మలని నవీనులు. ఈ లోకమందు కర్మలు చేయుచునే నూరుసంవత్సరములు జీవింపఁ గోరవలయును. మఱియొక మార్గము లేదు. ఇట్లు జీవింపఁ గోరు నరుఁడవయిన నీకు అశుభకర్మములు అంటుకొనవు.

ఈశావాస్యమిదం సర్వం, యత్కించ జగత్యాం జగత్

ఈశావాస్యమిదం సర్వం, యత్కించ జగత్యాం జగత్ తేన త్యక్తేన భుంజీథాః, మా గృధ: కస్య స్విద్ధనం , 1 కం. భగవంతుడు భువి మాఱుచు నగపడు నీ ప్రతిపదార్ధమందును నుండెన్ తగ నది త్యాగము చే నిపు డె గాచికొను ; మిది యెవరి ధనంబౌ. సంస్కృతమున "ఈశావాస్య" అని మొదలు పెట్టఁబడుటచే ఈశావాస్యోపనిషత్తు అని పేరు వచ్చెను. అవిద్యను అజ్ఞానమును నశింపఁ జేయునదిగాన ఉపనిషత్తు అని వ్యుత్పత్తి. జగతిసందు మార్పుచెందు నిది యంతయుఁ బరమేశ్వరునిచే నిండియుండెను. దానిని త్యాగముచే నిన్ను రక్షించుకొనుము. దేనిని గోరకుము. ఇది యెవరి ధనము ?

ఈశావాస్యోపనిషత్

ఈశావాస్యోపనిషత్
ఆవాహన / నాందీ శ్లోకం: ఓం పూర్ణమద: పూర్ణమిదం పూర్ణాత్ పూర్ణముదచ్చ్యతే పూర్ణస్య పూర్ణమాదాయ పూర్ణమేవావిశిష్యతే కం. పూర్ణము బ్రహ్మము జగ మిది పూర్ణమ; యాపూర్ణునుండి పూర్ణము వెడలెన్ పూర్ణం బగు నీజగతికిఁ బూర్ణత్వము గూర్చి యింకఁ బూర్ణమె మిగులున్. ఆ బ్రహ్మమంతట వ్యాపించినది. నామరూపసహితమైన యీ జగమును అంతట వ్యాపించినదె. ఆ పూర్ణమైన బ్రహ్మమునుండి పూర్ణమైనజగము బయలుదేరుచున్నది. జగమునకు పూర్ణత్వమును గలిగించి యాపూర్ణమైన బ్రహ్మమె మిగిలినది. పైన వ్రాసిన విషయములు శ్రీ చర్ల గణపతి శాస్త్రి గారి ఉపనిషత్సుధ మొదటి భాగము -1 నుండి ఎత్తి వ్రాయబడినవి.  వారు ఈ పుస్తకములో ఈశ కేన కఠ ప్రశ్నోపనిషత్తులను తెలుగు పద్యములుగా తెనిగించిరి.

ముద్దులు మోమున ముంచఁగను

ముద్దులు మోమున ముంచఁగను నిద్దపు కూరిమి నించీని II పల్లవిII మొల చిరుఘంటలు మువ్వలు గజ్జలు ఘలఘలమనఁగాఁ గదలఁగను ఎలనవ్వులతో నీతఁడు వచ్చి జలజపుచేతులు చాఁచీని IIముద్దుII అచ్చపుఁ గుచ్చుముత్యాల హారములు పచ్చల చంద్రాభరణములు తచ్చిన చేతుల తానె దైవమని అచ్చట నిచ్చట నాడీని IIముద్దుII బాలుఁడు కృష్ణుఁడు పరమపురుషుఁడు నేలకు నింగికి నెరిఁబొడవై చాలించి ( చాల ?) వేంకటాచలపతి దానై మేలిమి సేఁతల మించీని. IIముద్దుII  5-303

హరిదంభోరుహలోచన ల్గగగనరంగాభోగ రంగ త్తమో

వెయ్యేళ్ళ తెలుగు పద్యం. మ. హరిదంభోరుహలోచన ల్గగనరంగాభోగరంగ త్తమో భర నేపథ్యము నొయ్య నొయ్య సడలింపన్, రాత్రి శైలూషికిన్ వరుసన్ మౌక్తికపట్టమున్, నిటలమున్, వక్తంబునుం దోఁచె నా హరిణాంకాకృతి వొల్చె రే కయి, సగం బై, బింబ మై తూర్పునన్. ఇది వసు చరిత్రలో రామరాజ భూషణుని చంద్రోదయ వర్ణన. వెయ్యేళ్ళ తెలుగు పద్యం పేరుమీదుగా ఆంధ్రప్రభ సచిత్ర వారపత్రికలో (1980 దశకంలో ) కీ.శే. పుట్టపర్తి నారాయణాచార్యులు గారు నిర్వహించిన శీర్షికలోని తొట్టతొలి పద్యం. గగనరంగ మనే విశాల రంగస్థలం మీద రాత్రి అనే నట్టువకత్తె చూపించబోయే నాట్య ప్రదర్శనకు ముందుగా పద్మలోచనలు తాము పట్టుకున్న చీకటి అనే తెఱను మెల్లమెల్లగా సడలిస్తుండగా రాత్రి అనే నట్టువకత్తెకు వరుసగా ముందు మౌక్తిక పట్టము, తఱువాత నుదుటి భాగము ఆ తఱువాత నిండుముఖమూ కనిపించినట్లుగా మొదట ఒక వంకర రేక గాను తఱువాత సగ భాగముగాను తఱువాత పూర్ణబింబమూ గాను తూర్పున ఉదయిస్తూన్న ( లేడిని తనయందు గలిగి ఉన్న) చందమామ కనిపించినదట. ఎంత మనోహర వర్ణన !

శ్రీ అన్నమాచార్య సంకీర్తనా గానం

విజయవాడ శ్రీ తుమ్మలపల్లి కళాక్షేత్రంలో జరగబోయే శ్రీ అన్నమాచార్య సంకీర్తనా  గానం

5 వ నంబరు గుంపు వారిచే గానం చేయబడు సంకీర్తనలు - వాటి వివరములు. మొదటి సంకీర్తన - నానాటి బతుకు నానాటి బతుకు నాటకము కానక కన్నది కైవల్యము IIపల్లవిII పుట్టుటయు నిజము పోవుటయు నిజము నట్టనడిమి పని నాటకము యెట్ట నెదుట కల దీ ప్రపంచము కట్ట కడపటిది కైవల్యము. IIనానాII కుడిచే దన్నము కోక చుట్టెడిది నడు మంత్రపు పని నాటకము వొడి గట్టుకొనిన వుభయ కర్మములు గడి దాటినపుడే కైవల్యము. II నానా II తెగదు పాపము తీరదు పుణ్యము నగి నగి కాలము నాటకము యెగువనె శ్రీ వేంకటేశ్వరు డేలిక గగనము మీదిది కైవల్యము. IIనానాII రెండవ సంకీర్తన - మర్ద మర్ద మమ బంధాని నాట

మర్ద మర్ద మమ బంధాని దుర్దాంత మహాదురితాని IIపల్లవిII చక్రాయుధ రవిశతతేజోంచిత సక్రోధ సహస్ర ప్రముఖా విక్రమక్రమా విస్ఫులింగకణ నక్రహరణ హరినవ్యకరాంకా. II మర్దII కలితసుదర్శన కఠిన విదారణ కులిశ కోటిభవ ఘోషణా ప్రళయానల సంభ్రమవిభ్రమకర రళితదైత్యగళరక్తవికీరణా. II మర్ద II హితకర శ్రీ వేంకటేశ ప్రయుక్త సతత పరాక్రమజయంకర చతురో2హం తే శరణం గతో2స్మి యితరాన్ విభజ్య యిహ మాం రక్ష. II మర్ద II2-81 మూడవ సంకీర్తన - రామ రామ రామకృష్ణ రామ రామ రామకృష్ణ రాజీవలోచన నీకు దీము వంటి బంటననే తేజమే నాది II పల్లవిII వారధి దాటి మెప్పించ వాయుజుడ నే గాను సారె చవుల మెప్పించ శబరి గాను బీరాన సీత నిచ్చి మెప్పించ జనకుండ గాను ఏ రీతి మెప్పింతు నన్నెట్లా గాచేవో. II రామ II ఘనమై మోవి మెప్పించ గరుడుడ నే గాను కొన కామ సుఖమిచ్చు గోపిక గాను వినుతించి మెప్పించ వేయినోళ్ళ భోగి గాను నిన్నెట్లు మెప్పించు నన్ను గాచే దెట్లా. II రామ II నవ్వుచు పాడి మెప్పించ నారదుడ నే గాను అవ్వల ప్రాణమీయ జటాయువు గాను ఇవ్వల శ్రీ వేంకటేశ యిటునీకె శరణంటి అవ్వల నా తెరువిదే రక్షించే దెట్లా. II రామ II నాల్గవ సంకీర్తనవాఁడె వేంకటేశుఁడనే వాఁడే వీఁడు (భూపాళం పుస్తకం లోనిది) పాడాల్సినది (రసికరంజని)       వాఁడె వేంకటేశుఁడనే వాఁడె వీఁడు వాఁడి చుట్టుఁ గైదువవలచేతివాఁడు II పల్లవిII కారిమారసుతునిచక్కనిమాటలకుఁ జొక్కి  చూరగా వేదాలగుట్టు చూపినవాఁడు తీరని వేడుకతో తిరుమంగయాళువారి- ఆరడిముచ్చిమికూటి కాసపడ్డవాఁడు II వాఁడె II పెరియాళువారిబిడ్డ పిసికి పై వేసిన- విరులదండల మెడవేసినవాఁడు తరుణి చేయివేసిన దగ్గరి బుజము చాఁచి  పరవశమై చొక్కి పాయలేనివాఁడు II వాఁడె II పామరులఁ దనమీఁది పాటలెల్లాఁ బాడుమంటా భూమికెల్లా నోర నూరిఁపోసినవాఁడు మామ కూఁతురల మేలుమంగనాచారియుఁ దాను గీముగానే వేంకటగిరి నుండేవాఁడు. II వాఁడె II ఐదవ సంకీర్తన - ఎదుట నున్నాడు వీడె ఎదుట నున్నాడు వీడె ఈ బాలుడు మది తెలియమమ్మ ఏ మరులో కాని II పల్లవి II పరమ పురుషుడట పసుల గాచెనట సరవులెంచిన విన సంగతాయిది పరియె తానట ముద్దులందరికి జేసెనట ఇరవాయనమ్మ సుద్దులేటివో గాని II ఎదుట II వేదాల కొడయడట వెన్నలు దొంగిలెనట నాదించి విన్నవారికి నమ్మికా యిది ఆదిమూల మీతడట ఆడికెల చాతలట కాదమ్మ ఈ సుద్దులెట్టికతలో కాని II ఎదుట II అల బ్రహ్మ తండ్రియట యశోదకు బిడ్డడట కొలదొకరికి చెప్పకూడునా యిది తెలిసి శ్రీ వేంకటాద్రి దేవుడై నిలిచెనట కలదమ్మ తనకెంతో కరుణో కాని II ఎదుట II  ఆఱవ సంకీర్తన - జయ జయ రామ జయ జయ రామ సమర విజయ రామ భయహర నిజ భక్త పారీణ రామా II పల్లవి II జలధి బంధించిన సౌమిత్రి రామా సెలవిల్లు విరచిన సీతారామా అల సుగ్రీవు నేలిన అయోధ్య రామా కలిగి యజ్ఞము కాచె కౌసల్య రామా II జయ II అరి రావణాంతక ఆదిత్యకుల రామా గురు మౌనులను గాచే కోదండ రామా  ధర నహల్య పాలిటి దశరథ రామా హరురాణి నుతుల లోకాభి రామా II జయ II అతి ప్రతాపముల మాయామృగాంతక రామా సుత కుశలవ ప్రియ సుగుణ రామా వితత మహిమల శ్రీవేంకటాద్రి రామా మతిలోన బాయని మనువంశ రామా II జయ II ఏడవ సంకీర్తన - వెనకేదో ముందరేదో వెనకేదో ముందరేదో వెర్ఱి నేను, నా మనసు మరులు దేర మందే దొకో II పల్లవి II చేరి మీదటి జన్మము సిరులకు నోమేగాని ఏ రూపై పుట్టుదునో ఎఱగ నేను కోరి నిద్రించ పరచుకొన నుద్యోగింతు కాని సారె లేతునో లేవనో జాడ తెలియ ( నేను ) II వెన II తెల్లవారినపుడెల్లా తెలిసితి ననేకాని కల్ల యోదొ నిజమేదో కాన నేను వల్ల చూచి కామినుల వలపించే గాని మొల్లమై నా మేను ముదిసిన దెఱగ II వెన II పాపాలుచేసి మరచి బ్రదుకు చున్నాడగాని వైపుగ చిత్రగుప్తుడు వ్రాయుటెఱగ ఏపున శ్రీవేంకటేశు నెక్కడో వెదకేగాని నాపాలి దైవమని నన్నుగాచు టెరగ II వెనII 8 వ సంకీర్తన - రామచంద్రు డితడు రామచంద్రుడితడు రఘువీరుడు కామిత ఫలము లియ్యగలిగె నిందరికి II పల్లవిII గౌతము భార్యపాలిటి కామధేను వితడు ఘాతల కౌశికుపాలిటి కల్పవృక్షము సీతాదేవి పాలిటి చింతామణి ఇతడు ఈతడు దాసులపాలిటి ఇహపర దైవము II రామ II పరగ సుగ్రీవు పాలి పరమ బంధుడితడు సరి హనుమంతు పాలి సామ్రాజ్యము నిరతి విభీషణు పాలి నిధానము ఈతడు గరిమ జనకు పాలి ఘనపారిజాతము. II రామ II తలప శబరి పాలి తత్త్వపు రహస్యము అలరి గుహుని పాలి ఆదిమూలము కలడన్న వారి పాలి కన్ను లెదుటి మూరితి వెలయ శ్రీ వేంకటాద్రి విభు డితడూ. II రామ II  9 వ సంకీర్తన - ఆదిదేవ పరమాత్మా దేవగాంధారి ( పుస్తకములో నున్నది) పాడవలసినది (సింధు భైరవి ) ఆదిదేవ పరమాతుమా వేదవేదాంతవేద్య నమో నమో II పల్లవి II పరాత్పరా భక్త భవభంజనా  చరాచరలోకజనక నమో నమో II ఆది II గదాధరా వేంకటగిరినిలయా సదానంద ప్రసన్న నమో నమో II ఆది II 10 వ సంకీర్తన - శరణు శరణు  శరణు శరణు సురేంద్ర సన్నుత శరణు శ్రీ సతి వల్లభ శరణు రాక్షస గర్వ సంహర శరణు వేంకటనాయకా ii శరణు ii కమలధరుడును కమల మిత్రుడు  కమల శత్రుడు పుత్రుడు క్రమముతో మీ కొలువుకిప్పుడు కాచినా రెచ్చరికయా ii శరణు ii అనిమిషేంద్రులు మునులుదిక్పతు లమర కిన్నర సిద్ధులు ఘనతతో రంభాదికాంతలు కాచినా రెచ్చరికయా ii శరణు ii ఎన్నగల ప్రహ్లాద ముఖ్యులు  నిన్ను కొలువగ వచ్చిరి విన్నపము వినవయ్య తిరుపతి వేంకటాచల నాయకా. ii శరణు ii

శ్రీరాముని సద్గుణాలు ( మందరం నుంచి )

కైక కోరికపై వనవాసం చేయటానికి వెళ్తున్న శ్రీరామునకై యంతఃపురస్త్రీలు దుఃఖించుట

కం. మ్రొక్కుచుఁ దల్లికిఁ దండ్రికి,నక్కరణిని రామచంద్రుఁ డరిగిన నాపై నొక్కమొగి నంతిపురమున, మిక్కుటమై యార్తరవము మింటికి నెగసెన్. ప్రస్తుతము శ్రీరామప్రజల వృత్తాంతము చెప్పుటచాలించి యీలోపల నంతఃపురమున జరిగిన వృత్తాంతమును గవి చెప్పుచున్నాడు. ముందు చెప్పిన విధముగా శ్రీరాముఁ డందఱు తల్లులకుఁ దండ్రికి నమస్కరించి రథమెక్కి పయనమై పోఁగా నంతఃపురమున మిక్కిలి యధికమైన యేడుపుధ్వని యాకాసమున కెగసెను. కం. గతి యెవ్వఁ డనాథులకున్, గతి యెవ్వఁడు దుర్బలులకుఁ గడుఁ దపసులకున్ గతి యెవఁడు శరణ మెవఁడా, పతి గతిచెడి యెచటి కేగువాఁడో యకటా. పోతనగారి బాణీ స్పష్టంగానే కనిపిస్తున్నది. దిక్కులేనివారికిని బలములేనివారికిని నెవఁడు పొందఁదగివనవాఁడో తపస్సు చేసికొనువారికిఁ బ్రాపింపఁ దగినవాఁడు రక్షకుఁడు నెవఁడో యట్లందఱకు రక్షకుఁడు ప్రాప్యుఁడైనవాఁడు ప్రాపురక్షకుఁడు లేక యయ్యో యెక్కడఁ బోవుచున్నాఁడో. సీ. తనమీఁద నెవరైనఁ దంట లాడిన నైనఁ , గోపంబు చెందఁడే కొమ్మలార ! యేమి చేసిన నది యెవరి నొప్పించునో, యని జంకుచుండునే యమ్మలార ! యెవ్వరేనియుఁ గింక నొ వ్వొంద వారల, నూఱట లాడునే యువిదలార ! పరసుఖదుఃఖముల్ స్వసుఖదుఃఖము లట్లు , పరికించు చుండునే తరుణులార ! తే. కన్న తల్లిని గౌసల్యఁ గన్న పగిది మనల నందఱఁ జూచునే మగువలార ! యట్టి పుణ్యాత్ముఁ డటువంటి యనఘు చరితుఁ డెచట నున్నాఁడొ కటకటా యెందు జనునొ. 1124  తనమీద నెవరైనను గొండెములు చెప్పినను గోపింపఁడు. తానుజేయు కార్య మెవరి మనమునకైన నొప్పి కలిగించునో యనిసందేహించి   యట్లెవరి మనసు నొవ్వని కార్యములే చేయుచుండును. తనమీఁద నెవరైన గోపించి నొప్పి చెందినను వారలను సమాధానపఱుచును. ఇతరుల సుఖము తనసుఖముగను ఇతరుల దుఃఖము తన దుఃఖముగను జూచుచుండును. కన్నతల్లిని గౌసల్య నేవిధముగఁ జూచునో యట్టులే మనలనందఱఁ జూచును. అటువంటి పుణ్యాత్ముఁడు అటువంటి నిర్దుష్ట చరిత్రుఁడు ఎందున్నాఁడో - యెందు బోవుఁచున్నాఁడో , ఈలాంటి ఎన్నో అందమైన పద్యాలతోనూ, అర్థ తాత్పర్య వాఖ్యానాలతోనూ సాగిపోతుంటుంది వాసుదాసు ( వావిలికొలను సుబ్బారావు ) గారి సుందరమైన మందర వ్యాఖ్యానము. అందఱూ తప్పక చదవాల్సిన మంచి పుస్తకం.

కరుణశ్రీ గారి మందార మకరందాలు - చుక్కగుర్తు పద్యాలు

 -కరుణశ్రీ గారి చుక్కగుర్తు పద్యాలు విశ్వప్రేమ సీ. ఏ ప్రేమ మహిమచే నీ ధారుణీచక్ర  మిరుసు లేకుండనే తిరుగుచుండు ఏ ప్రేమమహిమచే నెల్ల నక్షత్రాలు నేల రాలక మింట నిలిచియుండు ఏ ప్రేమమహిమచే పృథివిపై బడకుండ  కడలిరాయుడు కాళ్ళు ముడుచుకొనును ఏ ప్రేమమహిమచే నీ రేడు భువనాల  గాలిదేవుడు సురటీలు విసరు గీ. ఆ మహాప్రేమ - శాశ్వతమైన ప్రేమ - అద్భుత మఖండ మవ్యక్తమైన ప్రేమ - నిండియున్నది బ్రహ్మాండభాండమెల్ల ప్రేయసీ ! సృష్టియంతయు ప్రేమ మయము ! ! తపోభంగముఉ.అందము చిందిపోవ చెవియందలి చెందొవ జారుచుండ "పూలందుకొనుం " డటంచు సుమనోంజలి ముందుకు చాచి శైలరాణ్ణందన వంగె - చెంగున ననంగుని చాపము వంగె - వంగె బాలేందుధరుండు కాన్కలు గ్రహింపగ ఉన్నమితోర్ధ్వకాయుడై. పుష్పవిలాపము.ఉ.నేనొక పూలమొక్కకడ నిల్చి చివాలున కొమ్మవంచి గోరానెడు నంతలోన విరులన్నియు జాలిగ నోళ్ళువిప్పి "మాప్రాణము తీతువా" యనుచు బావురుమన్నవి - క్రుంగిపోతి - నామానసమం దెదో తళుకుమన్నది పుష్పవిలాప కావ్యమై.ఉ.ఆయువు గల్గు నాల్గు గడియల్ కనిపెంచిన తీవతల్లి జాతీయత దిద్ది తీర్తుము - తదీయ కరమ్ములలోన స్వేచ్ఛమైనూయల లూగుచున్ మురియుచుందుము - ఆయువు దీరినంతనేహాయిగ కన్ను మూసెదము - ఆయమ చల్లని కాలివ్రేళ్ళపై.ఉ.గాలిని గౌరవింతుము సుగంధము పూసి; సమాశ్రయించు భృంగాలకు విందు సేసెదము కమ్మని తేనెలు; మిమ్ముబోంట్ల నేత్రాలకు హాయి గూర్తుము; స్వతంత్రుల మమ్ముల స్వార్థబుద్ధితోతాళుము త్రుంపబోవకుము ! తల్లికి బిడ్డకు వేఱు సేతువే !ఉ.ఊలుదారాలతో గొంతు కురి బిగించిగుండెలోనుండి సూదులు గ్రుచ్చి కూర్చిముడుచుకొందురు ముచ్చటముడుల మమ్ముఅకట ! దయలేనివారు మీ యాడువారు. కుంతీ కుమారిచ.అది రమణీయ పుష్పవన - మా వనమం దొక మేడ - మేడపైనది యొక మాఱుమూలగది - ఆ గదితల్పులు తీసి మెల్లగాపదునయిదేండ్ల యీడుగల బాలిక - పోలిక రాచపిల్ల - జంకొదవెడి కాళ్ళతోడ దిగుచున్నది క్రిందికి మెట్లమీదుగన్ !ఉ.కన్ని యలాగె వాలకము కన్పడుచున్నది - కాదు కాదు - ఆచిన్ని గులాబి లేత అరచేతులలో - పసిబిడ్డ డున్నయట్లున్నది - ఏమి కావలయునోగద ఆమెకు - అచ్చుగ్రుద్దినట్లున్నవి - రూపురేక - లెవరో యనరా దత డామెబిడ్డయే ! మ." ముని మంత్రమ్ము నొసంగనేల ? ఇడెబో మున్ముందు మార్తాండు రమ్మని నే కోరగనేల ! కోరితినిబో ఆతండు రానేల ? వచ్చెనుబో కన్నియనంచు నెంచక ననున్ జేపట్టగానేల ? పట్టెనుబో పట్టి నోసంగనేల ? అడుగంటెన్ కుంతి సౌభాగ్యముల్ ".గీ."ఈ విషాదాశ్రువులతోడ నింక నెంతకాల మీ మేను మోతు ? గంగాభవానికలుషహారిణి - ఈ తల్లి కడుపులోనకలిసిపోయెద నా కన్న కడుపుతోడ."ఉ.నన్నతి పేర్మిమై గనెడి నా తలిదండ్రుల ప్రేమ యర్థమౌచున్నది; నేడు బిడ్డ నిట నొంటరిగా విడిపోవ కాళ్ళు రాకున్నవి: యేమి సేతు; కనియున్ గనలేని యభాగ్యురాల నేనన్ని విధాల - కన్న కడుపన్నది కాంతల కింత తీపియే ! ఉ.పెట్టియలోన నొత్తిగిలబెట్టి నినున్ నడిగంగలోనికిన్నెట్టుచునుంటి తండ్రి ! యిక నీకును నాకు ఋణంబుదీరె, మీదెట్టుల నున్నదో మన యదృష్టము ! ఘోరము చేసినాను నాపుట్టుక మాసిపోను ! నినుబోలిన రత్నము నాకు దక్కునే ! ఊర్మిళా కుమారిచ.రమణుడు చెంతనుండిన నరణ్యములే యపరంజి మేడలౌరమణుడు లేక మేడలె యరణ్యములౌ - ఇకనేమి జానకీరమణికి రాణివాసమె అరణ్యనివాసము - నీవు నీ మనోరమణుని బాసి ఘోరపుటరణ్యములో బడిపోతి విచ్చటన్. ఉ.అత్తరి "పోయి వత్తును ప్రియా ! యిక నే" నను భర్తకెట్టి ప్రత్యుత్తర మీయలేక యెటులో తలయెత్తి యెలుంగురాని డగ్గుత్తికతోడ నీలి కనుగొల్కుల బాష్పకణమ్ము లాపుచున్ "చిత్త" మటన్న నిన్ను గన చిత్తము నీరగునమ్మ ఊర్మిళా !ఉ.పైటచెఱంగుతో పుడమిపై బడకుండగ నద్దుకొమ్ము నీకాటుక కన్నుదామరల కాలువలై ప్రవహించు వేడి కన్నీటి కణాలు - క్రిందపడనీయకు ! ముత్తమసాధ్వి వైన నీబోటి వధూటి బాష్పములు భూమి భరింపగలేదు సోదరీ !శా.చెల్లెం డ్రిర్వురు ప్రాణ వల్లభుల సంసేవించుచున్నారు; తానుల్లాసమ్మునమ సీత వల్లభునితో నుండెన్ వనిన్ ! నీ వెటుల్తల్లీ ! భర్తృ వియోగ దుఃఖమున నుల్లం బల్ల కల్లోలమైయల్లాడన్ కడత్రోతువమ్మ : పదునా ల్గబ్దమ్ము లేకాకృతిన్. ఉ.కమ్మని జవ్వన మ్మడవిగాచిన వెన్నెలజేసి, భర్తృవాక్యమ్ముల కడ్డుచెప్పక మహత్తరమౌ పతిభక్తిలోన సీతమ్మను మించిపోయితివి - తావక దివ్య యశోలతా వితానమ్ములు ప్రాకిపోయె భువనమ్ముల; పుణ్యవతీవతంసమా ! అనసూయాదేవిగర్భములేదు - కష్టపడి కన్నది లే - దిక బారసాల సందర్భము లే - దహో ! పురిటిస్నానముల్ నడికట్లులేవు - ఏస్వర్భువనాలనుండి దిగివచ్చిరి నీ ప్రణయాంక పీఠి కీయర్భకు ? లంతులేని జననాంతర పుణ్యతపఃఫలమ్ములై.  మహాకవి పోతనఉ. గంటమొ చేతిలోది ములుగఱ్ఱయొ ? నిల్కడ యింటిలోననోపంటపొలానొ ? చేయునది పద్యమొ సేద్యమొ ? మంచమందు గూర్చుంటివొ మంచెయందొ ? కవివో గడిదేరిన కర్షకుండవో ?రెంటికి చాలియుంటివి సరే ! కలమా హలమా ప్రియం బగున్ ?ఉ.కాయలు గాచిపోయినవిగా యరచేతులు ! వ్రాతగంటపున్రాయిడిచేతనా ? మొరటు నాగలిమేడి ధరించి సేద్యమున్జేయుటచేతనా ? కవికృషీవల ! నీ వ్యవసాయదీక్ష " కాహా " యని యంతలేసి కనులార్పక చూచిరిలే దివౌకసుల్ !ఉ."నమ్ముము తల్లి నాదు వచనమ్ము ; ధనమ్మునకై బజారులోఅమ్మనుజేశ్వరాధముల కమ్మను ని " న్నని బుజ్జగించి నీగుమ్మములోన నేడ్చు పలుకుం జెలి కాటుకకంటి వేడి బాష్పమ్ములు చేతితో తుడిచివైచెడి భాగ్యము నీకె యబ్బెరా ! !ఉ.కమ్మని తేటతెల్గు నుడికారము లేరిచి కూర్చి చాకచక్యమ్ముగ కైత లల్లు మొనగాండ్రు కవీశ్వరు లెంతమంది లోకమ్మున లేరు - నీవలె నొకండును భక్తి రసామృత ప్రవాహమ్ముల కేతమెత్తిన మహాకవి యేడి తెలుంగు గడ్డపై ?సీ.భీష్ముని పైకి కుప్పించి లంఘించు గోపాలకృష్ణుని కుండలాల కాంతికరిరాజు మొఱపెట్ట పరువెత్తు కఱివేల్పుముడివీడి మూపుపై బడిన జుట్టుసమరమ్ము గావించు సత్య కన్నులనుండివెడలు ప్రేమక్రోధ వీక్షణములుకొసరి చల్దులు మెక్కు గొల్ల పిల్లల వ్రేళ్ళసందు మాగాయి పచ్చడి పసందుగీ.ఎటుల కనుగొంటివయ్య ! నీ కెవరు చెప్పిరయ్య ! ఏరాత్రి కలగంటివయ్య ! రంగుకుంచెతో దిద్దితీర్చి చిత్రించినావు !సహజపాండితి కిది నిదర్శనమటయ్య ! ! ఉ.ముద్దులుగార భాగవతమున్ రచియించుచు, పంచదారలోనద్దితివేమొ గంటము మహాకవిశేఖర ! మధ్య మధ్య అట్లద్దక - వట్టిగంటమున నట్టిటు గీచిన తాటియాకులోపద్దెములందు - ఈ మధుర భావము లెచ్చటనుండి వచ్చురా ?ఉ.ఖ్యాతి గడించుకొన్న కవు లందరు లేరె ! అదేమి చిత్రమోపోతన యన్నచో కరిగిపోవు నెడంద, జోహారు సేతకైచేతులు లేచు ; ఈ జనవశీకరణాద్భుతశక్తి చూడగానాతని పేరులో గలదొ ; ఆయన గంటములోన నున్నదో ! ఆంధ్ర విద్యార్థిసీ.ఒకమాటు కనుమోడ్చుచుందు బమ్మెరవారిమందార మకరంద మధురవృష్టిఒకమాటు మూర్కొనుచుందు తిమ్మనగారిపారిజాత వినూత్న పరిమళమ్ముఒకమాటు చవిచూచుచుందు పెద్దనగారిద్రాక్షాగుళుచ్ఛ సుధా సుధారఒకమాటు విహరించుచుందు పింగళివారివరకళాపూర్ణ సౌవర్ణ శిఖరిగీ.ఒకట కవితా కుమారితో నూగుచుందుగగన గంగా తరంగ శృంగారడోల ;ఆంధ్ర సాహిత్య నందనోద్యానసీమనర్థి విహరించు " ఆంధ్ర విద్యార్థి " నేను.సీ.కాళిదాస కవీంద్ర కావ్యకళావీథిపరుగులెత్తెడి రాచబాట నాకుభట్టబాణుని ముద్దుపట్టి కాదంబరికథలు చెప్పెడి చెల్మికత్తె నాకుభవభూతి స్నేహార్ద్ర భావవైభవ గీతికరుణారసాభిషేకమ్ము నాకువాల్మీకి కవిచక్రవర్తి భావస్ఫూర్తిఆటలాడెడి పూలతోట నాకుగీ.భారతీదేవి మృదులాంక భద్రపీఠిముద్దులొలికెడి రతనాల గద్దె నాకు ;తెనుగుతోటల సంస్కృత వనలతాళినంటుత్రొక్కెడు " ఆంధ్ర విద్యార్థి " నేను. తెనుగు తల్లిసీ.గంటాన కవితను కదను త్రొక్కించిన"నన్నయభట్టు" లీనాడు లేరుకలహాన కంచుఢక్కల నుగ్గు నుగ్గు గావించు "శ్రీనాథు" లీవేళ లేరుఅంకాన వాణి నోదార్చి జోలలు వాడు"పోతనామాత్యు" లీప్రొద్దు లేరుపంతాన ప్రభువుతో పల్లకీ నెత్తించు కొను "పెద్దనార్యు" లీ దినము లేరుగీ."వాణి నా రాణి" యంచు సవాలుకొట్టిమాట నెగ్గించు "వీరు" లీపూట లేరు !తిరిగి యొకమాటు వెనుకకు తిరిగిచూచిదిద్దుకోవమ్మ ! బిడ్డల, తెనుగు తల్లి !సీ.కవులకు బంగారు కడియాలు తొడిగిన రాయలగన్న వరాల కడుపుసీసాలతో కవితాసార మిచ్చు శ్రీనాథుని గన్న రత్నాల కడుపుభద్రాద్రిలో రామభద్రు స్థాపించు గోపన్నను గన్న పుణ్యంపు కడుపుజగ మగంటిమి నల్దెసల్ వెలార్చిన పాపరాయని గన్న వజ్రాల కడుపుగీ.పిసినిగొట్టు రాజులకును - పిలకబట్టుకుకవులకును - పిచ్చిపిచ్చి భక్తులకు -పిఱికిపందలకు - తావు గాకుండ ముందు ముందు దిద్దుకోవమ్మ ! బిడ్డల, తెనుగుతల్లి ! కల్యాణగీతిశ్రీకరమ్ములు మీకు నాట్యైకలోలశివజటాజూట గాంగేయ శీకరములు;రంజితమ్ములు మీకు శర్వామి చరణకంజ మంజుల మంజీర శింజితములు ! ! కవితా కుమారిజడయల్లి జడకుచ్చు లిడ "రాయప్రోలు" "తల్లావజ్ఝల" కిరీట లక్ష్మినింప"పింగళి" "కాటూరి" ముంగురుల్ సవరింపదేవులపల్లి శ్రీ తిలక ముంప"విశ్వనాథ" వినూత్న వీథుల కిన్నెర మీట"తుమ్మల" రాష్ట్రగాన మ్మొనర్ప"వేదుల" "నాయని" వింజామరలు వేయ"బసవరాజు" "కొడాలి" పదములొత్తగీ."అడవి" "నండూరి" భరతనాట్యములు సలుప"జాషువా" "ఏటుకూరి" హెచ్చరిక లిడగనవ్యసాహిత్య సింహాసనమున నీకుఆంధ్ర కవితాకుమారి "దీర్ఘాయురస్తు ! "    కరుణశ్రీ జంధ్యాల పాపయ్యశాస్త్రి గారి ఉదయశ్రీ మొదటి భాగమునుండి ఏర్చి కూర్చిన మందార మకరందాలు.  

నూతన సంవత్సర శుభాకాంక్షలు

బ్లాగ్మిత్రులందరికీ మరియు వారి కుటుంబ సభ్యులకూ వికృతి నామ సంవత్సర నూతన సంవత్సర శుభాకాంక్షలు.     మల్లిన నరసింహారావు

కుచేలోపాఖ్యానము

కుచేలోపాఖ్యానము
మొన్నను  ఆదివారం కావటం మూలాన మా నాన్నగారికి ఆరోగ్యం సరిగా లేదని తెలిసి చూచి వద్దామని పెద్దాపురం నుంచి మా స్వగ్రామం ఉండ్రాజవరం ప్రయాణం కట్టాను. నేను వెళ్ళేసరికి మధ్యాహ్నం నాలుగైంది. అప్పటికి మా నాన్నగారు మా ఊళ్ళోని వృద్ధాశ్రమానికి కాలక్షేపం కోసం వెళ్ళారని తెలిసి అక్కడికే వెళ్ళాను. మా మాష్టారు శ్రీ కుదప సత్యనారాయణగారి నిర్వహణలో నడుస్తుంది ఆ వృద్ధాశ్రమం. ఆ ఆశ్రమానికి కావల్సిన ఆర్ధిక వనరుల సేకరణలో మా నాన్నగారు కూడా భాగస్వామ్యం వహిస్తుంటారు. అక్కడికి వెళ్ళిన తరువాత తిరిగి పెద్దాపురం బయలుదేరుదామనుకుంటుంటే - మా ఊర్లో సాయంకాలం 6.30 నుండి 8.30 గంటలవరకూ మంచి పురాణ కాలక్షేపం జరుగుతుందనీ అది చూచి వెళితే బాగుంటుంది కదా అని మా మాష్టారు అన్నారు. అందుకని ఉండిపోయి ఆ కార్యక్రమం చూద్దామని అక్కడకు వెళ్ళాను. ఆరోజు కార్యక్రమం   == కుచేలోపాఖ్యానం. ప్రవచించినవారు శ్రీ శ్రీమన్నారాయణ గారు. వారిది మంచి కంఠస్వరం. పోతన భాగవతం నుంచి కుచేలోపాఖ్యానం గానం చేసారు. అందరూ చాలా బాగా ఆనందించారా కార్యక్రమాన్ని. మన బ్లాగ్మిత్రులకోసం ఆ పద్యాలను బ్లాగులో అందిస్తే బాగుంటుందని అనిపించి ఈ బ్లాగు పోస్టింగు మొదలుపెట్టాను.

కుచేలుని భార్య - అతనికుటుంబం దుర్భర దారిద్ద్ర్యంతో బాధపడుతూ వారి 32 మంది సంతానానికి ఆహారాన్నికూడా అందివ్వలేని తరుణంలో భర్తతో ఇలా అంటుంది.
తే.

బాల సఖుఁ డైన యప్పద్మపత్రనేత్రుఁ

గాన నేఁగి దరిద్రాంధకార మగ్ను

లయిన మము నుద్ధరింపుము హరి కృపాక

టాక్ష రవిదీప్తి వడసి మహాత్మ  ! నీవు.

నీ చిన్ననాటి స్నేహితుడైన శ్రీకృష్ఠుని దగ్గఱకు వెళ్ళి రండి . ఆయన కృపాకటాక్షం మనమీద ప్రసరిస్తుంది. దాని వలన మనకు మన దారిద్ర్యబాధ నుండి  ఉపశమనం లభిస్తుంది .
అంతే కాదు , ఆయన
చ.

వరదుఁడు సాధుభక్త జన వత్సలుఁ డార్త శరణ్యు డిందిరా

వరుఁడు దయాపయోధి భగవంతుఁడు కృష్ణుఁడుఁ దాఁ గుశస్థలీ

పురమున యాదవప్రకరముల్ భజియింపఁగ నున్నవాఁడు నీ

వరిగిన మిమ్ముఁ జూచి విభుఁ డప్పుడ యిచ్చు ననూన సంపదల్.

అనూన సంపదల్ - కాదు అనూహ్య సంపదల్ - అని చదువుకోవాలని ఒకరు అన్నారట.
మ.

కలలోనం దను ము న్నెఱుంగని మహాకష్టాత్ముఁ డై నట్టి దు

ర్బలుఁ డాపత్సమయంబునన్ నిజపదాబ్జాతంబు లుల్లంబులోన్

దలఁప న్నంతనె మెచ్చి యార్తిహరుఁ డై తన్నైన నిచ్చున్ సుని

శ్చలభక్తిన్ భజియించువారి కిడఁడే సంపద్విశేషోన్నతుల్.
 
ఆర్తిహరులైనవారు మనస్సులో తలచినంత మాత్రాన్నే ఆర్తి హరుడగుట వలన వారికి తననే ఇచ్చేసుకుంటాడు, అందుచేత భక్తితో ప్రార్ధించేవారికి సకల సంపదలనూ తప్పక ఇస్తాడు వెళ్ళిరండి అని పంపిస్తుంది అతని భార్య కుచేలుడిని శ్రీకృష్ణుని దగ్గఱకు.
కుచేలుడు శ్రీకృష్ణ దర్శనం ఇహపరసాధనం అని మనస్సులో అనుకొని,
తే.

నీవు చెప్పినయట్ల రాజీవనేత్రు

పాదపద్మంబు లాశ్రయింపంగఁ జనుట

పరమశోభన మా చక్రపాణి కిపుడు

కాను కేమైన గొంపోవఁ గలదె మనకు.
 
ఆయన నువ్వన్నట్లుగా సాక్షాత్ భగవంతుడు. భగవంతుని దర్శనానికి ఉత్తచేతులతో వెళ్ళకూడదు కదా ? మరి నేనేం కానుక పట్టుకెళ్ళనూ అంటాడు కుచేలుడు.
తే.

అనిన న య్యింతి యౌఁ గాక యనుచు విభుని 

శిథిల వస్త్రంబు కొంగునఁ బృథుక తండు

లముల నొకకొన్ని ముడిచి నెయ్యమున ననుపఁ

జనియె గోవింద దర్శనోత్సాహి యగుచు.

పాపం కొన్ని అటుకులను అతని శిథిల వస్త్రంలో మూటకట్టి ఇచ్చిందటా యిల్లాలు. అవి తీసుకుని శ్రీకృష్ణుని చూడటానికి బయలుదేరి వెళ్ళాడు కుచేలుడు.
వ. అట్లు చనుచుం దన మనంబున.
సీ.

ద్వారకానగరంబు నేరీతిఁ జొత్తును భాసురాంతఃపురవాసి యైన

య ప్పుండరీకాక్షు నఖిలేశు నె భ్భంగి దర్శింపఁగలను దద్ద్వారపాలు

రెక్కడి విప్రుండ విం దేలవచ్చెద వని యడ్డపెట్టిరే నపుడు వారి

కేమైనఁ బరిదానఁ మిచ్చి చొచ్చెద నన్న నూహింప నర్థశూన్యుండ నేను

తే.

నయిన నా భాగ్య మతని దయార్ద్రదృష్టి

గాక తలపోయఁగా నొండుఁ గలదె యాతఁ

డేల నన్ను నుపేక్షించు నేటిమాట

లనుచు నా ద్వారకాపుర మపుడు సొచ్చి.

పరిదానము అంటే బహుమతి లేక లంచము, అంటే ఆ రోజుల్లోకూడా లంచాలు గట్రా ఉన్నాయన్నమాట.

వ. అట్లు ప్రవేశించి, రాజమార్గంబునం చని, కక్ష్యాంతరంబు గడచి, చని ముందట.
సీ.

విశదమై యొప్పు షోడశ సహస్రాంగనా కలిత విశాల సంగతిఁ దనర్చి

మహనీయ తపనీయ మణిమయ గోపుర ప్రాసాద సౌధహర్మ్యములఁ జూచి

మనము బ్రహ్మానందమును బొందఁగడు నుబ్బి సంతోషబాష్పముల్ జడిగొనంగఁ

బ్రకట మై విలసిల్లు నొక వధూమణి మందిరమున నింతులు చామరములు వీవఁ

తే.

దనరు మృదు హంసతూలికా తల్పమందుఁ

దానుఁ బ్రియయును బహువినోదములఁ దనరి

మహిత లావణ్య మన్మథమన్మథుండు

ననఁగఁ జూపట్టు పుండరీకాయతాక్షు.

మన్మథమన్మథుండు అట ఎంతమంచి విశేషణమో చూడండి. రుక్మిణీ దేవి అంతఃపురం వరకూ సరాసరి రాగలిగాడన్నమాట . ఎంత కృపావిశేషమో.
సీ.

ఇందీవర శ్యాము వందిత సుత్రాముఁ గరుణాలవాలు భాసురకపోలుఁ

గౌస్తుభాలంకారుఁ గామితమందారు సురుచిరలావణ్యు సురశరణ్యు

హర్యక్షనిభ మధ్యు నఖిలలోకారాధ్యు ఘన చక్రహస్తు జగత్ప్రశస్తు

ఖగకులాధిపయానుఁ గౌశేయ పరిధానుఁ బన్నగ శయను నబ్జాతనయను

తే.

మకరకుండల సద్భూషు మంజుభాషు

నిరుపమాకారు దుగ్ధసాగర విహారు

భూరి గుణసాంద్రు యదుకులాంభోధి చంద్రు

విష్ణు రోచిష్ణు జిష్ణు సహిష్ణుఁ గృష్ణు. 

స్పష్టమైన పోతన గారి ముద్రగల పద్యాలు . ఇటువంటి పద్యాలు వచ్చినప్పుడు మనల్ని మనమే మఱచిపోతూ తన్మయత్వం చెందుతుంటాం.

మ.

కని డాయం జనునంతఁ గృష్ణుఁడు దళత్కంజాక్షుఁ డ ప్పేదవి

ప్రుని నశ్రాంత దరిద్రపీడుతుఁ గృశీభూతాంగు జీర్ణాంబరున్

ఘన తృష్ణాతురచిత్తు హాస్యనిలయున్ ఖండో త్తరీయున్ గుచే

లుని నల్లంతనె చూచి సంభ్రమ విలోలుం డై దిగెన్ దల్పమున్.

క.

కర మర్థి నెదురుగాఁ జని, పరిరంభణ మాచరించి బంధుస్నేహ

స్ఫురణన్ దో డ్తెచ్చి సమా, దరమునఁ గూర్చుండఁ బెట్టెఁ దన తల్పమునన్. 

తన తల్పముమీదే కూర్చుండబెట్టుకొన్నాడట , చూడండి ! స్నేహానికెంత విలువనిచ్చాడో !
తే.

అట్లు గూర్చుండఁబెట్టి నెయ్యమునఁ గనక

కలశ సలిలంబుచేఁ గాళ్ళు గడిగి భక్తిఁ

దజ్జలంబులు దనదు మస్తమునఁ దాల్చి

లలిత మృగమద ఘనసార మిళితమైన.

తే.

మలయజము మేన జొబ్బిల్ల నలఁది యంత

శ్రమము వాయంగఁ దాళవృంతముల విసరి

బంధు రామోద కలిత ధూపంబు లొసఁగి

మించు మణిదీపముల నివాళించి మఱియు.

వ.

సురభి కుసుమమాలికలు సిగముడిం దుఱిమి, కర్పూరమిళిత తాంబూలంబు లిడి, ధేనువు నొసంగి, సాదరంబుగా స్వాగతం బడిగిన, నప్పు డ వ్విప్రుండు మేనం బులకాంకురంబు లంకురింప, నానందబాష్ప జలబిందు సందోహుండయ్యె. అట్టి యెడం బద్మలోచనుండు మన్నించు నంగనామణి యగు రుక్మిణి కరకంకణంబులు మెఱయఁ జామరములు వీవం, దజ్జాత వాతంబు ఘర్మసలిలంబు నివారింపుచుండం జూచి, శుద్ధాంత కాంతాజనంబులు మనంబున నద్భుతం బంది, యి ట్లనిరి.
ఉ.

ఏమితపంబు సేసెనొకొ యీ ధరణీదివిజో త్తముండు దొల్

బామున యోగివిస్ఫుర దుపాస్యకుఁ డై తనరారు నీ జగత్

స్వామి రమాధినాథు నిజతల్పమునన్ వసియించి యున్నవాఁ

డీ మహనీయమూర్తి కెనయే మునిపుంగవు లెంతవారలున్.

వ. అదియునుంగాక.
చ.

తన పరియంకమందు వనితామణి యైన రమాలలామ పొం

దును నెడగాఁ దలంపక యదుప్రవరుం డెదురేఁగి మోదమున్

దనుకఁగఁ గౌఁగిలించి యుచితక్రియలన్ బరితుష్టుఁ జేయుచున్

వినయమునన్ భజించె ధరణీసురుఁ డెంతటి భాగ్యవంతుఁడో.
వ. అయ్యవసరంబున
క.

మురసంహరుఁడు కుచేలుని, కరము గరంబునఁ దెమల్చి కడక న్మన మా

గురు గృహమున వర్తించిన, చరితము లని కొన్ని తడవి చతురత మఱియున్-

సీ.

బ్రాహ్మణోత్తమ ! వేదపాఠన లబ్ధ దక్షతఁ గల చారు వంశంబువలనఁ

బరిణయం బై నట్టి భార్య సుశీల వర్తనములఁ దగ భవత్ సదృశ యగునె

తలఁప గృహక్షేత్ర ధన దార పుత్రాదులందు నీ చిత్తంబు చెందకుంట

దోఁచుచున్నది యేనుఁ దుది లోకసంగ్రహార్థంబు కర్మాచరణంబు సేయు

తే.

గతి మనంబునఁ గామమోహితులు గాక

యర్థిమై విహితకర్మంబు లాచరించి

ప్రకృతి సంబంధములు నన్ను భవ్యనిష్ఠఁ

దగిలి యుందురు గొంద ఱు త్తములు భువిని.

వ. అని మఱియు ని ట్లనియె.

క.

ఎఱుఁగుదె గురుమందిరమున, వెఱ వొప్పఁగ మనకు నతఁడు వెలయఁగ దెలుప

న్నెఱుఁగఁగ వలసిన యర్థము, లెఱిఁగి పరిజ్ఞాన మహిమ లెఱుఁగుట లెల్లన్.

వ. అని మఱియు, గురుప్రశంస సేయం దలంచి, యి ట్లనియె.
తే.
తివిరి యజ్ఞాన తిమిర ప్రదీప మగుచు
నవ్యం బైన బ్రహ్మంబు ననుభవించు
భరిత సత్త్వుండు సత్కర్మ నిరతుఁ డతుల
భూసురశ్రేష్ఠుఁ డనఘుండు బుధనుతుండు.

వ. అ మ్మహాత్మునివలన సకల వర్ణాశ్రమంబుల వారికి నేను విజ్ఞానప్రదుండ నగు గురుండనై యుండియు, గురుభజనంబు పరమ ధర్మం బని యాచరించితి. అది గావున,
క.

భూసురుల కెల్ల ముఖ్యుఁడ, నై సకల కులాశ్రమంబులందుల నెపుడున్

ధీ సుజ్ఞానప్రదుఁ డన, దేశికుఁ డన నొప్పుచుందు ధృతి నెల్లడలన్.

తే.

అట్టి వర్ణాశ్రంబులయందు నర్థ

కుశలు లగువారు నిఖిలై క గురుఁడ నైన

నాదు వాక్యంబుచే భవార్ణవము పెలుచ

దాఁటుదురు మత్పదాంబుజ ధ్యానపరులు. 

వ.

అదియునుం గాక, సకల భూతాత్మకుండ నైన యేను తపో వ్రత యజ్ఞ దాన శమ దమాదులచేత సంతసింపను. గురుజనంబులఁ బరమభక్తి సేవించువారలం బరిణమింతు. అని చెప్పి మఱియును, మనము గురుమందిరంబున నున్నయెడ గురుపత్నీ నియుక్తుల మై, యొక్కనాఁ డింధనార్థం బడవికిం జనిన యవసరంబున,

వారిద్దరూ అడవికి వెళ్ళి వానలో తుఫానులో చిక్కుబడి తెల్లవారువరకూ తిరిగి రాలేకపోవటం వారిని వెదుక్కుంటూ వారి గురువైన సాందీపులవారు రావటం వారిని అక్కున చేర్చుకొని ఆశీర్వదించటం వగైరా కథ నంతటినీ గుర్తుచేస్తాడు.అప్పుడు గురువుగారు వారితో

చ.

కటకట ! యిట్లు మా కొఱకుఁ గా జనుదెంచి మహాటవిన్ సము

త్కట పరిపీడ నొందితిరి గావున శిష్యులు మా ఋణంబు నీఁ

గుట కిది కారణంబు సమకూరెడిఁ బో యిటమీఁద మీకు వి

స్ఫుట ధన బంధు దార బహుపుత్ర విభూతి జయాయురున్నతుల్.

క.

అని గారవించి యాయన, మనలన్ దోడ్కొనుచు నాత్మమందిరమునకున్

జనుదెంచుట లెల్లను నీ, మనమునఁ దలఁతేయటంచు మఱియును బలికెన్.

వ. అనఘా ! మన మధ్యయనంబు సేయుచు, నన్యోన్య స్నేహవాత్సల్యంబులం జేయు కృత్యంబులు మఱువవు గదా ! అని యవి యెల్లనుం దలంచి యాడు మాధవు మాటలు విని , యతనిం గనుంగొని, కుచేలుం డిట్లనియె.

క.

వనజోదర ! గురుమందిర,మున మనము వసించునాఁడు ముదమునఁ గావిం

పని పను లెవ్వియుఁ గలవే, విను మవి యట్లుండనిమ్ము విమలచరిత్రా !

క.

గురుమతిఁ దలపఁగఁ ద్రిజగ,ద్గురుఁడ వనందగిన నీకు గురుఁ డనఁగా నొం

డొరుఁ డెవ్వఁ డింతయును నీ, కరయంగ విడంబనంబ యగుఁగాదె హరీ ! 

విడంబనంబ = లీల
వ.
అని సాభిప్రాయంబుగాఁ బలికిన పలుకులు విని, సమస్త భావాభిజ్ఞుం డైన పుండరీకాక్షుండు మందస్మిత వదనారవిందుండగుచు, నతని జూచి, నీ విచ్చటికి వచ్చినపుడు నాయందుల భక్తిం జేసి, నాకు నుపాయనంబుగా నేమి పదార్థంబు దెచ్చితివి , అ ప్పదార్థంబు లేశమాత్రం బైనఁ బదివేలుగా నంగీకరింతు, అట్లుంగాక, నీచవర్తనుండై, మద్భక్తిం దగులని దుష్టాత్ముండు హేమాచల తుల్యంబైన పదార్థంబు నొసంగిన, నదియును నా మనంబునకు సమ్మతంబు గాదు. కావున,
క.

దళమైన పుష్పమైనను, ఫలమైనను సలిలమైనఁ బాయనిభక్తిన్

గొలిచిన జను లర్పించిన, నెలమిన్ రుచిరాన్నముగనె యేను భుజింతున్. 

చూడండి. గీతలోనూ భగవానుడీ విషయాన్నే సుమారుగా ఇవే మాటలలో చెప్తాడు.
అ.

పత్రం పుష్పం ఫలం తోయం

యో మే భక్త్యా ప్రయచ్ఛతి|

తదహం భక్త్యుపహృత

మశ్నామి ప్రయతాత్మనః|| 9-26 ||

కందము.

పత్ర ఫల పుష్ప తోయము

లాత్రముతో భక్త తతి సమర్పించిన , యా

పత్ర ఫల పుష్ప తోయము

లాత్రముతో స్వీకరింతు, నర్జున ! ప్రీతిన్ . ౨౪ ( శ్రీ పూడిపెద్ది కాశీవిశ్వనాథ శాస్త్రి గారి అనువాదం )

క.

అని పద్మోదరుఁ డాడిన, వినయోక్తుల కాత్మ నలరి విప్రుఁడు దాఁ దె

చ్చిన యటుకులు దగ నర్పిం, పనునేరక మోమువాంచి పలుకక యున్నన్.

వ.
అ వ్విప్రుండు చనుదెంచిన కార్యంబు దన దివ్యచిత్తంబున నెఱింగి, యితఁడు పూర్వభవంబున నై శ్వర్యకాముం డై, నన్ను సేవింపఁడు. ఐనను, ని క్కుచేలుండు నిజకాంతా ముఖోల్లాసంబు కొఱకు నాయొద్దకుం జనుదెంచినవాఁడు. ఇతనికి నింద్రాదులకుం బడయరాని బహు ప్రకారంబు లైన సంపద్విశేషంబు లీక్షణంబ యొడఁగూర్పవలయు, అని తలంచి, యతండు జీర్ణవస్త్రంబు కొన ముడిచి తెచ్చిన య య్యటుకులముడియఁ గని , యిది యేమి యని యొయ్యన న మ్ముడియఁ దన కరకమలంబున విడిచి, య య్యటుకులు గొన్ని పుచ్చికొని, యివియ సకలలోకంబులను నన్నుఁ బరితృప్తిం బొందింపజాలు, అని యప్పుడు,
క.

మురహరుఁడు పిడికెఁ డటుకులు, గర మొప్పఁగ నారగించి కౌతుకమతి యై

మఱియును పిడికెఁడు గొనఁ , దత్కర మప్పుడు వట్టెఁ గమల కరకమలములన్.

కమల కరకమలములన్= చూడండి యెంత అందంగా ప్రయోగించాడో. 

క.

సొంపారఁగ నితనికి బహు, సంపద లందింప నవియ చాలును నిఁక భ

క్షింపఁగ వలవదు త్రిజగ, త్సంపత్కర ! దేవదేవ ! సర్వాత్మ  ! హరీ !  

ఇటువంటి అనేక ఘట్టాలను .. పోతన భాగవతం లోనివి...  యెన్నిసార్లు చదివినా విన్నా  బ్లాగినా కూడా తనివితీరదు కదా. ఇప్పటి కిక్కడితో ముగిస్తాను.