తండ్రి కన్నను ముందు దానె మేల్కని యగ్ని

ఋష్యశృంగుని చరిత్ర
ఉ.
అంగములేలు భూమిపతి యాత్తసుహృన్మతి రోమపాదుఁ డే
లంగల యూళ్ళు బెట్టయి యిలాపతి ధర్మగతిన్ వ్యతిక్రమ
మ్ముం గలుగంగ వర్షములు పుట్టకయుండిన యంత
నంగముల్ చెంగలులై చెడెన్ జినుకు చిన్కిన పాపమునందుఁ బోవకే. 148

ధర్మవ్యతిక్రమం వలన దేశంలో వర్షాలు కుఱవకపోతే భూములన్నీ పాడైపోయి ఊళ్ళన్నీ బీడయి పోయాయి. చినుకు చినికితే ఒట్టు. అలా వుంది పరిస్థితి.
సీ.
మాగాని పరశురామప్రీతి యైనట్లు
మొలకనారులె యెఱ్ఱతలలు వేసె
మెట్టచాలులు విత్తు వెట్టకమున్నె చు
మ్మలుచుట్టి మలమల మాఁడిపోయె
ఊటలూరెడి సెలయేటి మేల్వరవలు
నెండిన బుగ్గలై యింకిపోయె
బావులలో నీరువట్టి పూడికఁదీయ
మున్ను పుట్టిన జల మిన్నుముట్టె
గీ.
పాఁడియావుల చన్నులు పట్ట నెత్రు
ధార లోడిన జనులు హాహారవముల
రాజు మొగసాల నిలచి మొఱ్ఱలిడినంత
విభుఁడు నేడ్చుచు వారిఁ జే విసరిపంపి. 149

తెలుగు జాతీయాలను ఎంతబాగా వాడారో చూడండి.
క.
ఒకచోటఁ గుఱుపు మందిం
కొకచో నన్నట్లు పాప ముర్వీపతిదిన్
వికృతపు బాములు ప్రజలవి
యకటా ! యీ బాము లెట్టు లపహృతము లగున్. 151

కుఱుపు ఒకచోటైతే మందింకో చోట రాసినట్టయింది పరిస్థితి. పాపం రాజు చేస్తే ప్రజలు కష్టపడుతున్నారు మఱి.
అని పురోహితులనడుగగా వారతనికి సలహా చెప్పారట.
వ.
మహాతపస్వియగు కాశ్యపునకు విభాండకుండు పుట్టె నవ్విభాండకునకు ఋష్యశృంగుఁడను కుమారుండు కలిగెను. ఆ ఋష్యశృంగుండు విభాండకుని కన్నులకు వత్తి; తండ్రి యాయన నట్లు పెంచె. 156
చ.
అతనికి లోకమే తెలియ దగ్నియు దండ్రియు నిద్దఱే జగ
మ్మతనికి బ్రహ్మచర్య మిపుడై నను నట్లె ద్విధాగతి ప్రసా
రితముగఁ బొల్చు నవ్వనిఁ జరించును దూరపుఁదోట పోఁడు లో
భితమతి కాఁడు స్త్రీ పురుష భేదముకూడ నెఱుంగఁడింతయున్. 157

కనీసం స్త్రీ పురుష భేదం కూడా తెలియకుండా ఎవ్వరినీ చూడకుండా కేవలం తండ్రితో మాత్రమే గడుపుతూ పెఱిగాడన్నమాట.
క.
మూడవ మానిసి నెఱుఁగడు
నాఁడుది యన నేమొ యెఱుఁగ డంతకుమున్నీ
పోఁడిమి విని జని తెచ్చిన
కాఁడలు సమిధలును బండ్లుఁ గాయలె యెఱుఁగున్. 158
సీ.
తండ్రి కన్నను ముందు దానె మేల్కని యగ్ని
హోత్రమ్ము సరిచూచి యుముకఁ బెట్టుఁ
దండ్రికన్నను సముద్యద్ఘోష మేపార
నర్ధర్చలును ఋక్కు లనువదించుఁ
దండ్రికన్నను సమాహితశ్రద్ధమై యుష
ర్బుధున కర్చాహవిర్బుధ్నము లిడుఁ
దండ్రికన్నను నిశ్చితజ్ఞాన దృఢబుద్ధిఁ
బితృసమార్చాధురాప్రీతిఁగాంచు
గీ.
నతఁడు పుంరూపబ్రహ్మచర్యంబు శ్రద్ధ
ప్రోవు నెల్ల ప్రాయశ్చిత్తరూప మతఁడు
వాని నాషాఢ మేఘమువోని వాని
నిటకుఁ దెచ్చితివే ననావృష్టి తొలఁగు. 159

ఆ ఋశ్యశృంగుడిని ఇక్కడకు తీసుకొని వస్తే అనావృష్టి తొలగిపోతుంది
క.
నీ తనయ శాంత నొసగుమ
యా తబిసికిఁ గదలఁ డిచట నాతం డెన్నా
ళ్ళే తావునందు నుండునొ
యా తావున నీతిబాధ యనిలేదు నృపా !
అని చెప్పారు పురోహితులు.