మాతృభాషా దినోత్సవ శుభాకాంక్షలు.--
చుక్క గుర్తు పద్యాలు
ఈరోజు మాతృభాషా దినోత్సవం. అందుకని చిన్నప్పుడు స్కూల్లో కంఠస్థం చేసిన చుక్కగుర్తు పద్యాలను ఈ సందర్భంగా గుర్తు తెచ్చుకుంటున్నాను.
దుష్యంతుడు- శకుంతల ( శ్రీమదాంధ్ర మహా భారతము ) -నన్నయ
చ.
నుతజల పూరితంబు లగు నూతులు నూఱిటికంటె సూనృత
వ్రత యొక బావి మేలు మఱి బావులు నూఱిటికంటె నొక్క స
త్క్రతు వది మేలు తత్క్రతుశతంబునకంటె సుతుండు మేలు త
త్సుత శతకంబుకంటె నొక సూనృతవాక్యము మేలు సూడఁగన్.క.
వెలయంగ నశ్వమేధం, బులు వేయును నొక్క సత్యమును నిరుగడలం
దుల నిడి తూఁపఁగ సత్యము, వలనన ములు సూపు గౌరవంబున పేర్మిన్. మధ్యాక్కర.
తడయక పుట్టిననాఁడ తల్లి చే దండ్రి చే విడువఁ
బడితి నిప్పుడు పతిచేతను విడువఁబడియెదనొక్కొ
నుడువులు వేయు నిం కేల యిప్పాటినోములు దొల్లి
కడఁగి నోఁచితిని గా కేమి యనుచును గందె డెందమున. చ.
విపరీత ప్రతిభాష లేమిటికి నుర్వీనాధ యీ పుత్త్రగా
త్త్రపరిష్వంగ సుఖంబు సేకొనుము ముక్తాహార కర్పూరసాం
ద్ర పరాగప్రసరంబుఁ జందనముఁ జంద్ర జ్యోత్స్నయుం బుత్త్ర గా
త్ర పరిష్వంగము నట్లు జీవులకు హృద్యంబే కడున్ శీతమే.గజేంద్ర మోక్షం - శ్రీమదాంధ్ర భాగవతము - బమ్మెర పోతన
ఉ.
ఎవ్వనిచే జనించు జగ మెవ్వనిలోపల నుండు లీన మై
యెవ్వనియందు డిందుఁ బరమేశ్వరుఁ డెవ్వడు మూలకారణం
బెవ్వఁ డనాది మధ్య లయుఁ డెవ్వఁడు సర్వముఁ దాన యైన వాఁ
డెవ్వఁడు వాని నాత్మభవు నీశ్వరునే శరణంబు వేడెదన్.
క.కలడందురు దీనులయెడఁ, గలఁ డందురు పరమయోగి గణములపాలం,
గలఁ డందు రన్ని దిశలను, గలఁడు గలం డనెడువాఁడు గలఁడో లేఁడో.శా.
లా వొక్కింతయు లేదు, ధైర్యము విలోలం బయ్యెఁ , బ్రాణంబులున్
ఠావుల్ దప్పెను, మూర్ఛ వచ్చెఁ, దనువున్ డస్సెన్ , శ్రమం బయ్యెడిన్
నీవే తప్ప నితః పరం బెఱుఁగ, మన్నింపందగున్ దీనునిన్,
రావే యీశ్వర ! కావవే వరద ! సంరంక్షింపు భద్రాత్మకా !మ.
అల వై కుంఠపురంబులో నగరిలో నా మూలసౌధంబు దా
పల మందార వనాంతరామృతసరః ప్రాంతేందుకాంతోపలో
త్పల పర్యంక రమావినోది యగు నాపన్న ప్రసన్నుండు వి
హ్వలనాగేంద్రము " పాహి పాహి " యనఁ గు య్యాలించి సంరంభియై.
మ.సిరికిం జెప్పఁడు శంఖ చక్ర యుగముం జేదోయి సంధింపఁ డే
పరివారంబును జీరఁ ఢభ్రగపతిం బన్నింపఁ డాకర్ణి కాం
తర ధమ్మిల్లముఁ జక్క నొత్తఁడు వివాద ప్రోద్ధత శ్రీ కుచో
పరి చేలాంచన మైన వీడఁడు గజ ప్రాణావనోత్సాహి యై.
మ.తన వెంటన్ సిరి, లచ్చి వెంట నవరోధ వ్రాతమున్, దాని వె
న్కను బక్షీంద్రుఁడు, వాని పొంతను ధనుః కౌమోదకీ శంఖ చ
క్ర నికాయంబును, నారదుండు, ధ్వజినీకాంతుండుఁ దా వచ్చి రొ
య్యన వై కుంఠపురంబునం గలుగువా రాబాల గోపాలమున్. క.
అడి గెద నని కడువడిఁ జను, నడిగిన దను మగుడ నుడుగఁ డని నడ యుడుగున్
వెడ వెడ సిడిముడి తడఁబడ, నడుగిడు నడుగిడదు జడిమ నడుగిడు నెడలన్.
వామనావతార ఘట్టం -- పోతనక.
వెడ వెడ నడకలు నడచుచు, నెడ నెడ నడుగిడఁగ నడరి యిల దిగఁబడగన్
బుడి బుడి నొడువులు నొడువుచుఁ, జిడిముడి తడఁబడగ వడుగు సేరెన్ రాజున్.
ఉ.స్వస్తి జగత్త్రయీ భువన శాసనకర్తకు హాసమాత్ర వి
ధ్వస్త నిలింపభర్తకు నుదారపద వ్యవహర్తకున్ మునీం
ద్రస్తుత మంగళాధ్వర విధానవిహర్తకు నిర్జరీ గళ
న్య స్త సువర్ణసూత్ర పరిహర్తకు దానవలోక భర్తకున్. మ.
వడుగా ! యెవ్వరివాఁడ వెవ్వఁడవు సంవాసస్థలం బెయ్య ది
య్యెడకున్ నీ వరుదెంచుటన్ సఫలమయ్యెన్ వంశమున్ జన్మమున్
గడు ధన్యాత్ముఁడ నైతి నీ మఖము యోగ్యం బయ్యె నాకోరికల్
గడతేఱెన్ సుహుతంబు లయ్యె శిఖులుం గల్యాణ మి క్కాలమున్.
ఆ.ఒంటివాఁడ నాకు నొకటి రెం డడుగుల
మేర యిమ్ము సొమ్ము మేర యొల్లఁ
గోర్కెదీర బ్రహ్మ కూఁకటి ముట్టెద
దానకుతుకసాంద్ర ! ధానవేంద్ర !
క.వ్యాప్తిం బొందక వగవక, ప్రాప్తం బగు లేశ మయినఁ బదివే లనుచున్
దృ ప్తిం జెందని మనుజుఁడు, సప్త ద్వీపముల నైనఁ జక్కం బడునే.
శా.ఆశాపాశము దాఁ గడు న్నిడుపు లే దంతంబు రాజేంద్ర ! వా
రాశిప్రావృత మేదినీవలయ సామ్రాజ్యంబు చేకూడియుం
గాసిం బొందిరి గాక వైన్య గయ భూకాంతాదులు న్నర్థకా
మాశన్ బాయఁగనేర్చిరే మును నిజాశాంతంబులం జూచిరే.
ఆ.వారిజాక్షులందు వైవాహికములందుఁ
బ్రాణ విత్త మాన భంగమందుఁ
జకిత గోకులాగ్రజన్మ రక్షణమందు
బొంకవచ్చు నఘము పొంద దధిప !
శా.కారే రాజులు రాజ్యముల్ గలుగవే గర్వోన్నతిం బొందరే
వా రేరీ సిరి మూటగట్టుకొని పోవంజాలిరే భూమిపైఁ
బే రైనం గలదే శిబిప్రముఖలుం బ్రీతిన్ యశఃకాములై
యీరే కోర్కులు వారలన్ మఱచిరే యి క్కాలమున్ భార్గవా !శా.
ఆదిన్ శ్రీ సతి కొప్పుపైఁ దనువుపై నంసోత్త రీయంబుపైఁ
బాదాబ్జంబుల పైఁ గపోలతటిపైఁ బాలిండ్ల పై నూత్న మ
ర్యాదం జెందు కరంబు గ్రిం దగుట మీఁదై నా కరం బుంట మే
ల్గాదే రాజ్యము గీజ్యమున్ సతతమే కాయంబు నాపాయమే.
ప్రహ్లాద చరిత్ర -పోతన
క.
ఇంకా చాలా చాలా గుర్తుకొస్తున్నాయి. అన్నీ రాయాలంటే చాలా కష్టం . చివరగా మాతృ భాషా దినోత్సవ సందర్భంగా నేను వ్రాసిన కవితతో దీన్ని ముగిద్దామనుకుంటున్నాను, చర్విత చర్వణమైనా గాని. అదిక్కడ చదవండి.
మా తెలుగు తల్లికీ మల్లెపూదండప్రహ్లాద చరిత్ర -పోతన
క.
చదువనివాఁ డజ్జ్ఞుం డగుఁ, జదివిన స దస ద్వివేక చతురత గలుగుం
జదువఁగ వలయును జనులకుఁ , జదివించెద నార్యులొద్దఁ జదువుము తండ్రీ !క.
అనుదిన సంతోషణములు, జనిత శ్రమ తాప దుఃఖ సంశోషణముల్
తనయుల సంభాషణములు, జనకులకుం గర్ణ యుగళ స ద్భూషణముల్.
సీ.
మందార మకరంద మాధుర్యమునఁ దేలు మధుపంబు వోవునే మదనములకు
నిర్మల మందాకినీ వీచికలఁ దూగు రాయంచ సనునె తరంగిణులకు
లలిత రసాలపల్లవ ఖాది యై చొక్కు కోయిల సేరునే కుటజములకుఁ
బూర్ణేంద్రు చంద్రికా స్ఫురిత చకోరక మరుగునే సాంద్ర నీహారములకు
తే.
అంబుజోదర దివ్య పాదారవింద
చింతనామృత పానవిశేష మత్త
చిత్త మేరీతి నితరంబుఁ జేరనేర్చు
వినుతగుణశీల ! మాటలు వేయునేల ?
మ.
తను హృ ద్భాషల సఖ్యమున్ శ్రవణమున్ దాసత్వమున్ వందనా
ర్ర్చనముల్ సేవయు నాత్మలో నెఱుకయున్ సంకీర్తనల్ చింతనం
బను నీ తొమ్మిది భక్తిమార్గముల సర్వాత్మున్ హరి న్నమ్మి స
జ్జనుఁ డై యుండుట భద్రమంచుఁ దలతున్ సత్యంబు దైత్యోత్తమా !
సీ.
కమలాక్షు నర్చించు కరములు కరములు శ్రీనాథు వర్ణించు జిహ్వ జిహ్వ
సురరక్షకునిఁ జూచు చూడ్కులు చూడ్కులు శేషశాయికి మ్రొక్కు శిరము శిరము
విష్ణు నాకర్ణించు వీనులు వీనులు మధువైరిఁ దవిలిన మనము మనము
భగవంతు వలగొను పదములు పదములు పురుషోత్తముని మీఁది బుద్ధి బుద్ధి
తే.
దేవదేవునిఁ జింతించు దినము దినము
చక్రహస్తుని బ్రకటించు చదువు చదువు
కుంభునీధవుఁ జెప్పెడి గురుఁడు గురుఁడు
దండ్రి ! హరిఁ జేరు మనియెడి తండ్రి తండ్రి.
ఇంకా చాలా చాలా గుర్తుకొస్తున్నాయి. అన్నీ రాయాలంటే చాలా కష్టం . చివరగా మాతృ భాషా దినోత్సవ సందర్భంగా నేను వ్రాసిన కవితతో దీన్ని ముగిద్దామనుకుంటున్నాను, చర్విత చర్వణమైనా గాని. అదిక్కడ చదవండి.
తెలుగు లోనె బ్లాగండోయ్
తెలుగులోనె రాయండోయ్
తెలుగులోనె చదవండోయ్
తెలుగు మాట వినరండోయ్.
తెలుగే మన మాతృభాష
తెలుగే మన ఆంధ్రభాష.
తెలుగే మన జీవ శ్వాస
తెలుగే మన చేతి వ్రాత.
తెలుగే మన కంటి వెలుగు.
తెలుగే మన ఇంటి జోతి.
తెలుగే మన మూలధనం
తెలుగే మన ఆభరణం.
తెలుగును ప్రేమించుదాం
తెలుగును వినిపించుదాం
తెలుగును వ్యాపించుదాం.
తెలుగును రక్షించుదాం.
తెలుగుకు లేదోయ్ శాపం
తెలుంగు పలుకే మనదోయ్.
తెలుగన్నా, తెలుఁగన్నా,
తెనుగన్నా, తెనుఁగన్నా,
తెలియరొ అది తేనె వూట
తెలుపరొ ప్రతి పూట పూట.
తెలుగంటే నన్నయ్యా
తెలుగంటే తిక్కన్నే
తెలుగంటే పోతన్నా
తెలుగంటే శ్రీనాథుడు.
తెలుగంటే అల్లసాని
తెలుగంటే తెన్నాలే
తెలుగంటే సూరన్నే
తెలుగంటే రాయలెగా.
తెలుగంటే అన్నమయ్యా
తెలుగంటే త్యాగయ్యే
తెలుగంటే క్షేత్రయ్యా
తెలుగంటే రామదాసు.
తెలుగంటే ఎంకిపాట
తెలుగంటే జానపదం
తెలుగంటే బాపిరాజు
తెలుగంటే బ్రౌనుదొరా.
తెలుగంటే జంటకవులు
తెలుగంటే శ్రీశ్రీ శ్రీపాదే
తెలుగంటే పానుగంటి
తెలుగంటే విశ్వనాథ.
తెలుగంటే కందుకూరి
తెలుగంటే గురజాడ
తెలుగంటే గిడుగేరా
తెలుగంటే సీనారే.
తెలుగే పాపయ్యశాస్త్రి
తెలుగే గుఱ్ఱం జాషువ
తెలుగే వెంకటచలమూ
తెలుగేరా రావిశాస్త్రి
తెలుగే కాళీపట్నం.
తెలుగంటే మొక్కపాటి
తెలుగంటే ఆరుద్రా
తెలుగంటే ముళ్ళపూడి
తెలుగురమణ బాపుబొమ్మ.
తెలుగు మాట లొలుకు తేనె
తెలుగు సినిమ విశ్వనాథ
తెలుగు పాట కృష్ణశాస్త్రి
తెలుగు నోట ఘంటసాల.
తెలుగే శృంగార పదం
తెలుగే బంగారు రథం
తెలుగే శ్రీకృష్ణు మురళి
తెలుగే మన బాలమురళి.
అందుకే
తెలుగు లోనె బ్లాగండోయ్
తెలుగులోనె రాయండోయ్
తెలుగులోనె చదవండోయ్
